"Kral Burun?". Bu, bilimsel adı Rhinorex condrupus olan, yakın zamanda keşfedilen bir hadrosaur türüne verilen isim. Yaklaşık 75 milyon yıl önce Geç Kretase dönemine ait bitki örtüsüyle besleniyordu.
Diğer hadrosaurlardan farklı olarak, Rhinorex'in kafasında kemikli veya etli bir tepe yoktu. Bunun yerine, kocaman bir burnu vardı. Ayrıca, diğer hadrosaurlar gibi kayalık bir çıkıntının içinde değil, Brigham Young Üniversitesi'nde arka odadaki bir rafta keşfedildi.
Onlarca yıldır, dinozor fosili avcıları kazma ve kürekle, bazen de dinamitle işlerini yürüttüler. Her yaz tonlarca kayayı yontup patlatarak kemik aradılar. Üniversite laboratuvarları ve doğa tarihi müzeleri kısmen veya tamamen dinozor iskeletleriyle doldu. Ancak fosillerin önemli bir kısmı, depolama kutularında saklanan sandıklarda ve alçı kalıplarda kaldı. Hikayelerini anlatma şansı bulamadılar.
Bu durum artık değişti. Bazı paleontologlar dinozor biliminin ikinci bir Rönesans yaşadığını söylüyor. Bununla kastettikleri, dinozorların yaşamı ve dönemine dair daha derin bilgiler edinmek için yeni yaklaşımların benimsenmesidir.
Bu yeni yaklaşımlardan biri de, Rhinorex örneğinde olduğu gibi, daha önce keşfedilmiş olanlara bakmaktır.
1990'larda Rhinorex fosilleri Brigham Young Üniversitesi'nde bulundu. O dönemde paleontologlar, hadrosaur gövde kemiklerinde bulunan deri izlerine odaklanmış, kayaların içinde kalan fosilleşmiş kafataslarına ise pek zaman ayırmamışlardı. Daha sonra, iki doktora sonrası araştırmacı dinozor kafatasına bakmaya karar verdi. İki yıl sonra Rhinorex keşfedildi. Paleontologlar çalışmalarına yeni bir ışık tutmuş oldular.
Rhinorex, başlangıçta Utah'taki Neslen bölgesi olarak adlandırılan bir alandan çıkarılmıştı. Jeologlar, Neslen bölgesinin çok eski zamanlardaki ortamı hakkında oldukça net bir fikre sahipti. Burası, eski bir denizin kıyısına yakın, tatlı ve tuzlu suların karıştığı bataklık bir ova olan bir haliç habitatıydı. Ancak iç kesimlerde, 200 mil uzakta, arazi çok farklıydı. Tepeli hadrosaur türünden diğer hadrosaur türleri iç kesimlerde de bulunmuştu. Daha önceki paleontologlar Neslen iskeletinin tamamını incelemedikleri için, onun da tepeli bir hadrosaur olduğunu varsaydılar. Bu varsayımın sonucu olarak, tüm tepeli hadrosaur türlerinin iç kesimlerdeki ve haliçlerdeki kaynakları eşit derecede kullanabileceği sonucuna varıldı. Ancak paleontologlar onu yeniden inceledikten sonra, aslında Rhinorex olduğu anlaşıldı.
Bir yapbozun parçası yerine oturur gibi, Rhinorex'in Geç Kretase dönemine ait yeni bir yaşam türü olduğunu keşfetmek önemliydi. "Kral Burun"un bulunması, hadrosaur türlerinin farklı ekolojik nişleri doldurmak için adapte olup evrimleştiğini gösterdi.
Paleontologlar, tozlu depolama kutularındaki fosilleri daha yakından inceleyerek, dinozorların yaşam ağacının yeni dallarını keşfediyorlar.
——— Dan Risch'ten
Yayın tarihi: 01 Şubat 2023